Poe ismi akla cinayet sahnelerini, delirmiş insanları, premature doğumları ve ölümden dönen gizemli kadınları getirmektedir. Poe’nun çalışmaları, birer klasik olan “The Tell-Tale Heart” (Gammaz Yürek), “The Raven” (Kuzgun) ve “The Fall of the House of Usher” (Usher’in Evinin Çöküşü) dahil olmak üzere 1827 yılından beri basılmaktadır . Çok yönlü yazarın eserleri kısa hikayeler, şiir, roman, bilimsel teori kitabı, ders kitabı , denemeler ve kitap eleştirilerinden oluşmaktadır. Yaygın olarak modern polisiye hikayelerin mucidi ve bilim kurgu türünün öncüsü olarak bilinir. Fakat o hayatını Amerika’nın ilk edebiyat eleştirmeni ve teorisyeni olarak sürdürdü. Poe’nun ünü, bugün, korku öyküleri ve unutulmayan lirik şiirlerine dayanmaktadır.

Poe’nun hikayelerindeki tuhaf karakterler insanların hayal gücünü ele geçirmiştir ve tabi Poe’nunkini de… Hastalıklı, ay ışığıyla aydınlanmış mezarlıklardaki gölgelerde pusuya yatan, harap olmuş kalelerdeki gizemli bir figür olarak görünür. Bu, Poe efsanesidir. Fakat Poe hakkında en çok bildiğimiz şey aslında bir yanlıştır. Onun düşmanlarından biri tarafından yazılmış biyografisi yazarın adını kötüleme girişiminden başka bir şey değildir.

Gerçek Poe, 19 Ocak 1809 tarihinde Boston’da gezici aktörlerin eline doğdu. Edgar üç çocuğun ikincisiydi. Diğer erkek kardeşi William Henry Leonard Poe erken ölümünden önce bir şair olacak ve Poe’nuın kızkardeşi Rosalie Poe ise büyüyünce Richmond kızlar okulunda hattatlık öğretecekti.

Poe’nun doğumundan sonraki üç yıl içinde anne ve babası ölmüştü. Kendisi, kardeşleri ile birlikte diğer ailelerle yaşamak için Virginia’ya gitmişken, Richmond’daki zengin tütün tüccarı John Allan ve eşi Frances Valentine Allan tarafından evlat edinildi. Mr Allan, Poe’nun bir iş adamı ve Virginia’lı bir beyefendi olarak yetişmesini isterken, Poe ise çocukluk kahramanı olan İngiliz yazar Lord Byron’a öykünerek, ünlü bir yazar olmanın hayalini kuruyordu.

Genç Poe’nun el yazması olan ilk şiirsel dizeler Allan’ın muhasebe defterinin yapraklarının arkasında bulundu ki bu durum Poe’nun tütün işine ne kadar az ilgi gösterdiğini açığa çıkarıyordu. On üç yaşına kadar bir kitap yayınlayacak sayıda şiir derlemişti fakat müdürü bu fikre izin vermek yerine karşısında tavsiyelerde bulundu.

Poe 1826 yılında Virginia Üniveritesine girmek için Richmond’u terk etti. Burada hatırı sayılır miktarda borç yaparken derslerinde uzmanlaşıyordu. Cimri Allan, Edgar’ı ihtiyacı olanın üçte birinden bile az bir parayla koleje göndermişti ve Poe masraflarını karşılayabilmek amacıyla parasını çoğaltmak için kumar oynadı. İlk dönemin sonuna dek, Poe öylesine umutsuzca yoksuldu ki ısınabilmek için mobilyalarını yakıyordu.

Poe, Allan’ın ilk etapta yeteri kadar destek olmayışından dolayı öfkeli ve yoksulluğu yüzünden küçük düşmüş bir şekilde Richmond’a geri döndü ve nişanlısı Elmira Royster’in evini ziyaret etti. Aslında sadece kendisinin yokluğunda bir başka adamla ilgilenip ilgilenmediğini anlamak istiyordu.

Kalbi kırılmış Poe’nun, Allan malikanesindeki son bir kaç ayı, Allan’a karşı gittikçe yükselen bir husumetle noktalandı. Poe, büyük bir şair olmak ve macera yaşamak için aşırı romantik bir arayış içindeyken evden hışımla çıkıp gitmişti.

İlk hedefini, ilk kitabı olan Tamerlane’i sadece on sekiz yaşında yayınlayarak başardı ve ikinci amacı için Birleşik Devletler West Point Askeri Akademisi’ne kaydoldu. İki yıl sonra, bildiği annesi olan Frances Allan tuberkülozdan ölüm döşeğinde olduğunu ve ölümünden once kendisini görmek istediğini öğrendi. Ancak Poe, Richmond’a dönene kadar o gömülmüştü bile. Poe ve Allan kısaca görüşüp, anlaştılar ve Allan, Poe’ya West Point Askeri Akademisi’ne katılması için yardım etti.

West Point’e gitmeden once, Poe bir başka şiir kitabı yayınladı. Orada iken, Poe, Allan’ın kendisine haber vermeden hatta kendisini düğüne davet bile etmeden tekrar evlenmesinden dolayı kırıldı. Poe Allan’ın kendisine olan yanlışlarını detaylı bir şekilde anlatan bir mektup yazdı ve kendisini akademiden kovdurmakla tehdit etti. Sadece sekiz ay sonra West Point Poe’yu kovmuştu. Bu kovuluşun hemen ardından o ya da yeni bir kitap çıkardı.

Yalnız ve kalbi kırık olan Poe Baltimore’a üvey babasının evine döndü ve şehirdeki akrabalarını aradı. Poe’nun kuzenlerinden biri Edgar’ı geceleyin soydu fakat bir başka akraba, Poe ‘nun halası Maria Clemm, onun yeni annesi oldu ve evine aldı. Clemm’in kızı Virgina ilk önce Poe’nun bayan aşıklarına mektup taşıyan bir kurye gibi hareket etti fakat çok kısa bir süre sonra Poe’nun arzu ettiği bir hedef haline geldi.

Poe Baltimore’da iken, Allan, Poe’yu vasiyetinin dışında bırakarak öldü ama bununla birlikte nerdeyse hiç bir zaman görmediği ve kanun dışı olan bu çocuga bir destek sağladı. O zamana kadar Poe yoksulluk içinde yaşıyordu fakat kısa hikayelerini yayınlamaya başlamıştı ve birtanesi Saturday Visiter (Cumartesi Ziyaretçisi) tarafından desteklenen bir yarışmada ödül kazandı. Poe’nun yarışma süresince kurduğu bağlantılar onun daha çok hikaye yayınlamasını ve sonunda Richmond’daki Southern Literary Messenger’da editörlük pozisyonunu kazanmasını sağladı. Burası Poe’nun sonunda dergi yazarı olarak hayatının işini bulmuş oldu.

Poe, bir yıl gibi bir süre içinde kitaplarla ilgili sert eleştirilerinin yanında sansasyonel hikayeleriyle Messenger’in güneyde en popular dergi olmasını sağladı. Poe, kısa sürede korkusuz bir eleştirmen olarak ün saldı ki bu ünü sadece yazarların çalışmalarına değil aynı zamanda yazara da kuzey edebiyatı teşkilatına yönelttiği sert eleştirilerden kaynaklanıyordu. Poe’nun o dönemdeki kurbanlarından biri de antolog ve editor Rufus Griswold’du.

Yirmi yedi yaşındayken, Poe, Maria ile Virginia Clemm’i Richmond’a getirdi ve henüz ondördünde olan Virginia ile evlendi. Evliliğin bir insanı mutlu ettiği onaylanmıştı ve geceleri birlikte şarkı söyleyen mutlu bir aile olduğu söylendi. Virginia, şimdi Enoch Pratt Free Library koleksiyonunda (Enoch Pratt Özgür Kütüphane) bulunan bir Valentine (sevgili) şiirinde kocasına olan sadakatını ifade etmişti ve Poe buna karşılık evlilik hayatını ve mutluluklarını “Eulalie” (Övgü) şiirinde kutlamıştır.

New York’ta geçen bir yıldan sonra, 1838 yılında Poe, Philadelphia’ya taşındı ve farklı bir kaç dergiye yazdı. Alexander’s Weekly Messenger’a ve diğer gazetlere yazarken aynı zamanda Burton’un ve Graham’ın dergilerine editor olarak hizmet etti. Büyüyen ününe rağmen Poe yaşamını ancak, yetecek kadar idare edebiliyordu. Kısa hikayelerden oluşan ilk kitabının, Tales of Grotesque and Arabesque (Acayipliğin ve Arabeskliğin Hikayeleri) yayınlaması karşılığında, kitabının sadece ücretsiz yirmibeş kopyasını alabildi. Yakında, uluslararası telif hukukuna da dahil olan yüksek ücret ödenen yazarların şampiyonu olacaktı. Dergi endüstrisinin yüzünü değiştirmek için sponsorlara kendi dergisini kurmayı önerdi fakat gerekli sermayeyi bulmakta başarılı olamadı.

Görünüşteki tüm yoksulluğuna rağmen, Poe hala evinde karısıyla ve kayın validesiyle birlikte olmaktan teselli oluyordu. Trajedi 1842’de Poe’nun karısına tüberkuloz teşhisi konduğu zaman vurmuştu. Bu hastalık aynı zamanda Poe’nun annesi, erkek kardeşi ve süt annesini de (Frances Allan) almıştı. Daima daha iyi şartları araştırırken, Poe tekrar, 1844 yılında NewYork’a gitti ve şehre yalan haber yayarak kendisini tanıttı. Okyanusta balonla seyahat hikayesi sansasyon yaratmıştı ve halk onunla ilgili tüm haberleri okumak için hücüm etti, ta ki Poe herkesi kandırdığını açıklayana kadar…

Massachusetts Lowell’daki konferans gezisindeyken Poe,Nancy Richmond ile karşılaştı ve dost oldu. Onun idealist platonik aşkı en büyük şiirlerine ilham oldu, “For Annie” (Annie için) de dahil olmak üzere… Nancy evli ve ulaşılmaz olduğu için Poe, Providence’daki şair Sarah Helen Whitman ile evlenme girişiminde bulundu fakat nişanlılığı sadece bir ay kadar sürdü. Poe Richmond’da ilk nişanlısı Elmira Royster Shelton’u bulmuştu ve o şimdi duldu. Böylelikle ona kur yapmaya başladı. Philadelphia’a ya olan bir gezisinde Richmond’tan ayrılmadan önce kendisini Elmira’nın nişanlısı olarak düşünmüştü ve onun mektupları da onun da aynı şekilde hissettiğini ima ediyordu. Philadelphia’ya giden yolda Poe durdu ve Baltimore’da beş gün boyunca ortalıktan kayboldu.

Seçimlerde oy sandıklarının korunduğu bir yer olan bir misavir evinin barında bulundu. Dergi editorü Joseph Snodgrass, Poe’yu Washington College hastanesine, evinden uzakta, çevresinde hep yabancıların olduğu yere göndermişti. Hayatının son günleri orada geçmişti.

Ne Poe’nun kayınvalidesi ne de nişanlısı gazetelerde okuyana kadar ona ne olduğunu bilmedi. Poe 1849 yılının 7 Ekiminde öldü. Ancak Poe’nun gerçek ölüm nedeni bir sır olarak kalmıştır.

Poe’nun ölümünden günler sonra, edebiyatçı rakibi Rufus Griswold yazar için yazdığı ölüm ilanınında hakaretlerde bulundu. Rufus Griswold, Poe’nun kendisi hakkında söylediği bazı saldırgan eleştirilerin intikamını insanları yanlış bir şekilde yönlendirerek almıştı. Griswold ölüm ilanına bir anı ile devam etti ki o anıda Poe, bir sarhoş olarak arkadaşsız ve maneviyatsız çılgın bir adamın çapkınlığını portrelenmişti.

Griswold’un saldırıları, halka Poe’yu ve tüm çalışmalarını unutturmayı hedeflediğini gösteriyordu. Fakat hayat hikayesi tam tersi bir etki yaratmıştı ve yazarın kitaplarının yaşamı boyunca satmadığı kadar satmasına yol açtı. Griswold bu güne kadar gelen Poe efsanesinin yarattığı imajı çarpıttı ancak kendisi sadece Poe’nun hayat hikayesini yazan ilk kişi olarak bilindi.

www.poemuseum.org sitesindeki biyografiden Türkçeye çevrilmiştir.

Çeviri: Levent Aslan

Yayın Tarihi : 02.05.2024