Matematiğin teorik olarak formüllerle keşfettiği kurt delikleri (solucan delikleri) hala teorik bir kavram olmaktan öteye gidemiyor. Kurt delikler uzay zaman dokusu üzerinde birbirinden çok farklı noktalardaki kısa yol açan köprüler olarak ifade ediliyor.

Solucan Deliği Nedir?

Solucan deliği teorisi, uzay-zamanda teorik bir geçişin evrende uzun yolculuklar için kestirme yollar yaratabileceğini varsayar. Solucan delikleri genel görelilik teorisi tarafından tahmin edilmiştir. Gerçekliği henüz kanıtlanmamış bu olgu kağıt üzerinde bile oldukça fazla riski barındırıyor: Örneğin solucan delikleri aniden çökebilir, yüksek radyasyon barındırabilir ve içindeki egzotik maddelerle temas başka tehlikeleri de beraberinde getirebilir.

Solucan delikleri, ilk olarak 1916'da teorisi oluşturulduğu zaman bu şekilde adlandırılmıyorlardı. Avusturyalı fizikçi Ludwig Flamm, Bir fizikçinin Albert Einstein'ın genel görelilik denklemlerinin çözümlerini incelerken, başka bir çözümün mümkün olduğunu fark etti. Bir kara deliğin teorik olarak zamanın tersine çevrilmesi olan bir "beyaz delik" tanımladı. Bu tanımlamaya göre hem kara hem de beyaz deliklere girişler uzay-zaman da açılacak bir kanalla birbirine bağlanabilir.

Einstein Rosen Köprüleri

1935'te Einstein ve fizikçi Nathan Rosen, genel görelilik teorisini kullanarak uzay-zamanda "köprülerin" varlığını öne sürdüler. Bu köprüler, uzay-zamanda iki farklı noktayı birbirine bağlayarak, teorik olarak seyahat süresini ve mesafeyi azaltabilecek bir kısayol oluşturuyor. Kısayollar Einstein-Rosen köprüleri veya solucan delikleri olarak adlandırılmaya başlandı.

Oregon Üniversitesi'nde teorik fizik profesörü olan Stephen Hsu, "Bu noktada her şey çok varsayımsal." diyor ve şöyle ekliyor. "Kimse yakın zamanda bir solucan deliği bulacağımızı düşünmüyor."

Journal of High Energy Physics dergisinde (2020’de) yayınlanan bir makaleye göre solucan delikleri, ikisini birbirine bağlayan bir boğaz ile iki ağız içerir. Ağızlar büyük olasılıkla küresel olacaktır. Boğaz düz bir uzantı olabilir, ancak daha geleneksel bir rotanın gerektirebileceğinden daha uzun bir yol izleyerek kendi etrafında dolanabilir.

Einstein'ın genel görelilik teorisi, solucan deliklerinin varlığını matematiksel olarak tahmin ediyor ancak bugüne kadar hiçbiri keşfedilmedi. Öte yandan Einstein’in relativite teorilerinde ortaya koyduğu iddiaları yıllar sonra fiziksel deneyler yoluyla ispatlandığını düşünürsek beyaz ya da kara solucan delikleri çözümünün yabana atılmayacağı ortada. Örneğin negatif kütleli bir solucan deliği, yakınından geçen bir ışığı çekim gücü yoluyla etkilemesi incelenerek tespit edilebilir.

Genel göreliliğin belirli çözümleri, her birinin ağzının bir kara delik olduğu solucan deliklerinin varlığına izin verir. Bununla birlikte, ölmekte olan bir yıldızın çökmesiyle oluşan doğal yollarla oluşan bir kara delik, kendi başına bir solucan deliği oluşturmaz.

Bilim kurgu, solucan deliklerinde seyahat etme hikayeleriyle doludur. Ancak bu tür bir seyahatin gerçekliği çok karmaşıktır ve üstelik bu karmaşıklık sadece henüz bir tanesini görmediğimiz için değildir. Teorinin kendisi karmaşıktır ve bilinmezlerle doludur.

Örneğin en önemli ve ilk sorun solucan deliğinin boyutudur. İlkel solucan deliklerinin mikroskobik seviyelerde, yaklaşık 10¯³³ santimetrede var olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, evren genişledikçe, bazılarının daha büyük boyutlara uzanmış olması mümkündür.

Diğer bir sorun ise sürekliliktir. Tahmin edilen Einstein-Rosen solucan delikleri, kararsız olacaktır ve hızlı bir şekilde çökebileceği için seyahat amacıyla işe yaramazdı.

Hsu verdiği bir röportajda, "Bir solucan deliğini dengede tutmak için çok egzotik bir maddeye ihtiyaç duyarsınız. Evrende böyle bir maddenin var olup olmadığı net değil."  dedi.

Hemen moralinizi bozmayın. Yakın zamanda yapılan araştırmalar, "egzotik" madde içeren bir solucan deliğinin daha uzun süre açık ve değişmeden kalabileceğini buldu.

Karanlık madde veya anti madde ile karıştırılmaması gereken egzotik madde, negatif enerji yoğunluğu ve büyük bir negatif basınç içerir. Bu tür maddeler, kuantum alan teorisinin bir parçası olarak yalnızca belirli vakum durumlarının davranışında görülmüştür.

Doğal ya da yapay olduklarına bakmaksızın, egzotik maddenin uygun oranda varlığı solucan deliklerinin bilgi göndermek hatta seyahat amacıyla kullanılabileceğini düşündürüyor. Ancak bu gizemli uzay tünellerinde insanlı bir seyahat zorlu ve sorunlu olabilir.

Kurt delikleri Nasıl Çalışır

Solucan delikleri yalnızca evrendeki iki ayrı bölgeyi birbirine bağlamakla kalmaz, aynı zamanda iki farklı evreni de birbirine bağlayabilir. Benzer şekilde, bazı bilim adamları, bir solucan deliğinin bir ağzının belirli bir şekilde hareket ettirilmesinin zaman yolculuğuna izin verebileceğini tahmin etmektedir.

Astrofizikçi Eric Davis, "Seyahat edilebilir bir solucan deliği kullanarak geleceğe veya geçmişe gidebilirsiniz." dedi. Ancak bu kolay olmayacak: "Bir solucan deliğini bir zaman makinesine dönüştürmek için Herkül gibi bir çaba harcamak gerekecek. Bir solucan deliğini çekip çıkarmak yeterince zor olacak."

Ancak İngiliz kozmolog Stephen Hawking, kurt delikleri için böyle bir kullanımın mümkün olmadığını savunmuştu.

NASA'dan Eric Christian, "Bir solucan deliği gerçekten zamanda geriye gitmenin bir yolu değildir, kısa bir yoldur, böylece çok uzaktaki bir şey çok daha yakındır." diyor.  Christian’a göre bir solucan deliğine egzotik madde eklenmesi, onu insan yolcuların içinde güvenli bir şekilde seyahat edebileceği noktaya kadar dengeleyebilse de, "normal" maddenin solucan deliğine girmesi bu dengeyi bozabilir de.

Günümüz teknolojisi, solucan delikleri bulunsa bile onları büyütmek veya stabilize etmek için yetersizdir. Bununla birlikte, bilim adamları, teknolojinin sonunda bunları kullanabileceği umuduyla, bu konsepti bir uzay yolculuğu yöntemi olarak araştırmaya devam ediyor.

Hsu, "Süper süper gelişmiş teknolojiye ihtiyacınız olacak. Ancak insanlar bunu yakın gelecekte yapamayacak." dedi.

Evrene dair aslında hiçbir şey bilmediğimizi gösteriyor kurt delikleri konusu da… Kuantum dünyasının gizemlerini tam anlamıyla çözdüğümüz zaman, yani maddenin yapı yaşlarına hükmedebildiğimiz zaman bu gün imkansız gördüğümüz bir çok kurgu gerçekleşecektir.